Suy
Tư Tin Mừng Tuần thứ 2 mùa Vọng năm A 04/12/2016
Tin Mừng (Mt 3: 1-12)
Hồi ấy,
ông Gioan Tẩy Giả đến rao giảng trong hoang địa miền Giu-đê rằng: "Anh em hãy sám hối, vì Nước Trời đã đến
gần." Ông chính là người đã được ngôn sứ Ysaya nói tới: Có tiếng người
hô trong hoang địa: Hãy dọn sẵn con đường cho Đức Chúa, sửa lối cho thẳng để
Người đi.
Ông
Gioan mặc áo lông lạc đà, thắt lưng bằng dây da, lấy châu chấu và mật ong rừng
làm thức ăn. Bấy giờ, người ta từ Giêrusalem và khắp miền Giuđê, cùng khắp vùng
ven sông Giođan, kéo đến với ông. Họ thú tội, và ông làm phép rửa cho họ trong
sông Giođan. Thấy nhiều người thuộc phái Pharisêu và phái Xađốc đến chịu phép rửa,
ông nói với họ rằng: "Nòi rắn độc
kia, ai đã chỉ cho các anh cách trốn cơn thịnh nộ của Thiên Chúa sắp giáng xuống
vậy? Các anh hãy sinh hoa quả để chứng tỏ lòng sám hối. Đừng tưởng có thể bảo
mình rằng: "Chúng ta đã có tổ phụ Abraham." Vì, tôi nói cho các anh
hay, Thiên Chúa có thể làm cho những hòn đá này trở nên con cháu ông Abraham.
Cái rìu đã đặt sát gốc cây: bất cứ cây nào không sinh quả tốt đều bị chặt đi và
quăng vào lửa. Tôi, tôi làm phép rửa cho các anh trong nước để giục lòng các
anh sám hối. Còn Đấng đến sau tôi thì quyền thế hơn tôi, tôi không đáng xách
dép cho Ngài. Ngài sẽ làm phép rửa cho các anh trong Thánh Thần và lửa. Tay
Ngài cầm nia, Ngài sẽ rê sạch lúa trong sân: thóc mẩy thì thu vào kho lẫm, còn
thóc lép thì bỏ vào lửa không hề tắt mà đốt đi."
sao người về như sợi tóc phai sương?”
(dẫn từ thơ Nguyễn Tất Nhiên)
Chúa đã về. Ngài về, như sự kiện rất thật. Nhưng, nào ai thấy phai
sương, vương sợi tóc? Rất đợi chờ? Ngài về, để mọi người đợi trông. Ngóng chờ,
Ngài Giáng hạ làm người phàm.
Tin Mừng, nay loan báo thuở đầu đời Chúa đi vào hoạt động. Với sử gia Hy
Lạp, ngày mà Ngài hoạt động, khởi từ niên biểu 15, theo niên lịch César
Tiberius. Lúc, mà Pontiô Philatô làm Tổng trấn xứ Giuđêa. Hêrôđê làm vua xứ
Galilê. Anna và Caipha làm thượng tế. Như thế là, thánh sử định vị được niên
biểu 27-28 cho là năm Chúa xuất hiện lần đầu trước chúng dân. Lúc, Ngài trưởng
thành. Để rồi, theo lịch Do thái, Ngài tử nạn vào năm 30. Và như thế, các sử
gia Công giáo đã đồng ý: năm sinh của Chúa là niên biểu thứ 4 hoặc 3, trước
Công nguyên.
Tuy nhiên, điều quan trọng không là ngày tháng năm sinh, của chính Ngài.
Mà là, cung cách Ngài hạ sinh giống hệt như ta. Và, Ngài hạ sinh không chỉ một
lần, với mọi người. Mà, là mỗi năm, Ngài sinh hạ, nơi tâm can mọi người và mỗi
người.
Phụng vụ Chúa Giáng hạ vào mùa dân con đợi chờ, lại đã trích Tin Mừng
trong đó ghi rõ một truyện kể về thánh Gioan. Trích và ghi, là để xác chứng sự
kiện Thanh tẩy ở khu Qumran. Tại đó, thánh Gioan lập phép thanh tẩy để Chúa đến
với mình. Và, coi đó như nghi thức giải hoà, chứ không là cung cách của nghi lễ
ở Đền Thờ. Và, chuyện thánh Gioan tẩy rửa Chúa được sử dụng để nối kết con
người bình thường với nhận thức rất chuyên sâu về Đạo. Nhận thức, theo đúng
truyền thống Do-thái-giáo.
Phương-cách mà thánh Gioan sử-dụng, lại đã thu hút chúng dân quyết bước
theo chân thánh nhân để đi vào chốn sa mạc nắng cháy, ở đó khi xưa Jôshua cũng
thực hiện việc khuyến khích dân được chọn biết mà theo Chúa ngang qua giòng
sông Giođan, mà đến đất hứa. Thánh Gioan làm thế, để phản đối giới cầm quyền La
Mã đương thời đã chiếm đoạt quyền sở hữu đất đai, của Do thái. Tức, một hành xử
tuy thuộc Đạo giáo, nhưng cũng mang tính chất chính trị.
Với tham vọng như thế, thánh Gioan đã dấy lên một khí thế bất đồng,
quyết nghịch chống các hoạt động của vị thượng tế, ở Đền Thờ. Kế hoạch của
thánh nhân, tuy không nhằm đổi thay thể chế chính trị, mà chỉ nhằm thánh hoá
dân tình theo phương cách mà người Do thái tìm cách thực hiện, nhưng không
được. Thánh Gioan chẳng hề đổi thay một thể chế nào hết. Nhưng, thánh nhân chỉ
muốn dân con mọi người hãy làm điều mà lẽ đáng ra mọi người đều phải làm cho
tốt, chứ không chỉ chăm chú vào việc mình đang làm, vì bổn phận.
Thánh Gioan làm thế, chẳng để nghịch chống lối sống theo gia đình, hoặc
định chế nào khác mà người Do thái đã tạo ra. Sự thật, thì động lực thúc đẩy
thánh nhân thực hiện đời sống mục vụ nơi sa mạc, là để thăng tiến sự thánh
thiêng đích thực mà dân Do thái cần có. Thánh nhân không làm theo kiểu của
thành viên nhóm Pharisêu chuyên trập trung áp đặt Luật Torah trong đời sống
hằng ngày. Trái lại, thánh nhân chủ trương cung cách tĩnh lặng của cuộc sống
nơi sa mạc ngõ hầu cải hoá cuộc đời mình, như Chúa muốn.
Công việc thánh nhân làm, là động thái cốt thực hiện một cuộc xuất hành
về đất hứa, ngang qua sa mạc của mọi trắc trở khổ đau. Đó, là động thái đòi chế
ngự phần đất do người La Mã tạm thời chiếm lĩnh. Thánh nhân khuyến khích mọi
người hãy theo ngài về nơi hoang dã, để sống xứng hợp với Đất Lành Chúa hứa
ban. Rõ ràng là, những người theo chân thánh nhân vẫn sẵn sàng đón nhận sứ điệp
ngài gửi đến. Rõ ràng là, nhiều người không chỉ là cư dân sống gần Qumran, mà
hầu hết những từ người khắp đất miền/thị trấn đã đến thành từng đoàn. Những người
từng nắm bắt lập trường sống của thánh nhân.
Chừng như, lúc ấy Đức Giêsu cũng đang ở đó. Ngài hành xử theo cung cách
của Đấng Bậc được thanh tẩy, như thánh Gioan. Cũng giảng rao Nườc Trời như sứ
vụ Ngài nhận lãnh. Có điều lạ, là: Chúa nhận lĩnh ơn thanh tẩy từ thánh Gioan,
là để cho mọi người thấy: đây là một cải tân, không chỉ xảy ra duy một lần, rồi
thôi. Và, nhìn từ góc độ nào đó, ơn thanh tẩy từ thánh Gioan, còn nói lên sự
kiện “Chúa khởi đầu đời hoạt động của Ngài theo tư cách của Ngôn sứ Đấng Cứu
Độ”.
Trình thuật thánh Mát-thêu hôm nay, không chỉ diễn lại tiến trình gặp gỡ
giữa thánh Gioan Tẩy Giả và Đức Chúa, thôi. Đây cũng không là dịp để thánh nhân
nói lên công trình cứu độ đã thành hiện thực nơi Đức Chúa. Nhưng, còn là sự
kiện cho thấy có cả những tương đồng cũng như khác biệt giữa thánh Gioan và
chính Ngài.
Tương đồng thấy rõ nhất, là ở điểm: cả Đức Chúa lẫn thánh Gioan đều đề
cập đến Vương Quốc Nước Trời, có hẹn ước. Cả Chúa và thánh nhân, đều là Đấng
Công Chính. Và, đất lành người Do thái muốn thủ giữ, nay thuộc về Đấng Công
Chính. Đất lành Ngài hứa ban, buổi đầu là cho các bộ tộc, rất chính đáng. Luật
Torah và các ngôn sứ đều kình chống nỗ lực của một số người vẫn muốn sở hữu
thật nhiều đất đai và quyền lực.
Kình chống, là bởi: càng ngày người ta càng thấy có người cứ cậy vào
quyền mình có để giành quyền sở hữu đất đai/tài sản của người nghèo, mà con số
những người này đang gia tăng một cách đáng kể. Theo luật, thì đất đai do Chúa
sở hữu, con người không có quyền bán chác, đổi trao. Thế nên, hoạt động của
Chúa ở đây, là để tái tạo sự công bình/chính trực, ở khắp nơi.
Công bình, hiểu theo nghĩa giảm bớt những chuyện đổi chác/bán buôn, rất
lố lăng. Công bình, hiểu theo ý thức trách nhiệm qua việc “xoá tẩy” đói nghèo,
sầu khổ để rồi, cuối cùng, Nước Trời rồi sẽ đến. Không phải vào ngày cánh
chung. Nhưng, Vương Quốc Nước Trời đến rất sớm ngay lúc này.
Cuộc gặp gỡ giữa Chúa và thánh Gioan xảy đến vào lúc Chúa vừa tròn độ
tuổi 30. Đó là lúc Chúa quyết định rời gia đình. Bỏ chốn thị thành cùng mọi
người, để tiến tới thực hiện ý định Cha giao phó. Ngài quyết định, là để định
ra một động thái hợp lực với thánh Gioan. Để, sau một thời gian, Ngài sẽ lại tự
mình theo con đường Cha dọn sẵn, muốn Ngài thực thi.
Một điểm khác biệt nữa, giữa động thái của thánh Gioan và Đức Giêsu, là
ở chủ trương đặt nặng lên nghi thức rất thánh thiêng, về Đấng Mêsia. Đức Giêsu
quyết định về với những người con bé bỏng, nghèo hèn. Sống, hoà lẫn với họ, mà
không sợ một rào cản, cách ngăn nào hết. Ngài về với họ trong tương quan rất
trọn vẹn. Tương quan Ngài tạo nên, là kết quả rút từ kinh nghiệm có cuộc sống
linh thiêng, sau khi chấp nhận thanh tẩy dành cho Ngài, từ thánh Gioan. Nhờ
thanh tẩy, Ngài phát hiện ra ý định của Cha, vẫn dành cho Ngài. Và, khi dân con
mọi người sống trong công lý và bình an như Cha đã định, thì Vương Quốc Nước
Trời, được Cha hứa ban, đã thành hiện thực. Một hiện thực thấy rõ qua hình thức
chữa lành mọi tật bệnh qua phép lạ nhân rộng những cá và bánh.
Và, qua các dụ ngôn Ngài kể cho mọi người được biết. Tất cả, nay được
tái thành lập trong sinh động cả nơi triền đồi cả ở Biển hồ Tibêriát. Hoặc,
thôn làng hẻo lánh có truyền thống sẻ san ơn lành mình nhận lãnh sẻ và san, để
rồi sẽ dẫn đến cuộc sống lành thánh, như ước hẹn. Ước hẹn với Cha. Ước hẹn với
mọi người.
Điểm tương đồng giữa Đức Chúa và thánh Gioan còn thấy rõ ở điểm: cả hai
đều kình chống lối nhận thức về Đấng Mêsia theo nhãn quan chính trị. Cả hai
Đấng đều kình chống lối giữ Đạo nặng hình thức nhiều lễ nghi quan cách. Cả hai
Đấng đều cho thấy cung cách rất khác biệt ngõ hầu giúp sống như người Do thái
được dạy phải sống như thế. Và rồi, sẽ sống Đạo đúng như Giao Ước mình ký kết
với Chúa. Với tha nhân.
Nói cho cùng, trình thuật hôm nay kể nhiều về thánh Gioan Tẩy Giả, là để
minh xác về thuở đầu cuộc đời hoạt động của Đức Giêsu. Giai đoạn ấy, không chỉ
hiện rõ qua nghi thức có tẩy và có rửa, mà thôi. Nhưng là giai đoạn tuyên dương
tín điều đích thực, rằng: Đức Giêsu chính là Đấng Mêsia mà người người đợi
trông. Đấng Mêsia, do Cha gửi đến, cốt không để ta thống lĩnh ba quân mà chống
lại người La Mã, đang thống trị. Mà, Đức Mêsia đây, chính là Đấng Cứu Độ mà
đường đường một thánh nhân rất trổi bật như Gioan Tẩy Giả cũng “không xứng đáng
để cài dép, hoặc xách giày cho Ngài”.
Tin Mừng kể nhiều về thánh Gioan Tẩy Giả, là để nói rằng: Đấng Mêsia tuy
đến sau thánh nhân, nhưng Ngài lại quyền thế hơn. Ngài đến, để tẩy rửa hết mọi
người trong Thánh Thần. Bởi, như bài đọc 1, lại đã viết: “Thần Khí Chúa sẽ
ngự trên vị này: Thần Khí khôn ngoan và minh mẫn, Thần Khí mưu lược và dũng
mãnh, Thần Khí hiểu biết và kính sợ Chúa.” (Is 11: 2) Để, “các dân tộc
sẽ tìm kiếm Người, và nơi Người ngự, sẽ rực rỡ vinh quang.” (Is 11: 10)
Và, cùng một ý tưởng tương tự, thánh Phaolô cũng nói: “Quả thế, mọi
lời xưa đã chép trong Kinh Thánh, đều được chép để dạy dỗ chúng ta.”(Rm 15:
4) Bởi thế nên, “Anh em hãy đón nhận nhau, như Đức Kitô đã đón nhận anh em,
để làm rạng Danh Thiên Chúa.” (Rm 15: 7)
Cuối cùng thì, phụng vụ thánh năm nay trích dẫn lời kinh hay trình thuật
về thánh Gioan Tẩy Giả, cũng để mọi người xác tín rằng: “Tất cả chúng ta đều là
anh em. Anh em, cùng một Cha. Cùng được Đấng Mêsia cứu độ. Ngài, đang đến với
mọi người lâu nay hằng chờ Ngài, suốt nhiều năm.
Lm Kevin O’Shea, CSsR
biên-soạn - Mai
Tá lược dịch.